"Nu snap ik wat een lastige dag in het onderwijs is..." Zo kwam ik een week geleden thuis. Ik heb een tijdelijke opdracht bij KdG Hogeschool in Antwerpen, ik geef het vak "Management en Communicatie" aan de eerstejaarsstudenten in de richtingen Logistiek Management en Internationaal Ondernemen. "Ik had de klas niet onder controle en ik had zelfs boel met drie gasten", ging ik verder. Mijn wangen liepen terug rood aan, mijn tempo was snel, mijn stemgeluid versterkte en mijn handen gesticuleerden hevig in het rond. Het moest eruit. Even ontladen. Verbinding en communicatie, mijn sterkte, toch liep het mis die dag.
Het was voor de les al begonnen. Ik had een discussie per mail met één van die drie mannen. Omdat hij een opdracht niet had ingediend, weigerde ik hem punten te geven. In mijn laatste mail stelde ik wat lastige vragen over zijn schriftelijke reactie die hem tot inzicht moesten brengen en ik maakte duidelijk dat die reactie niet had bijgedragen aan onze discussie. Geen antwoord meer.
Aan het begin van de les deden we beiden alsof onze neus bloedde, we gingen verder met de orde van de dag. Het duurde niet lang of ik moest vragen om te stoppen met praten. Met drie zaten ze aan de kant, te babbelen, terwijl ik de volgende opdracht uitlegde. Het leek alsof ze de toon van de les zetten, want niet veel later begonnen ook andere groepjes te praten. Tijdens opdrachten kreeg ik vragen over zaken die ik net daarvoor had uitgelegd. Ik voelde mezelf lastig worden... Iets over de helft van de les verloor ik mijn geduld. Ik ging op de heren af en vroeg wat ze hier eigenlijk zaten te doen. "Niemand zegt dat jullie hier moeten zijn hé, als het je niet interesseert, ga dan ergens anders praten". Een andere van de drie reageerde defensief: "euh mevrouw, wij moeten misschien wat minder praten, maar wij zijn alles aan het doen dat u vraagt om te doen, dus ik denk dat u ons niet zo moet aanvallen". Ik wist even niet wat zeggen. Ik vroeg om gewoon te zwijgen en ging verder, maar ik kreeg geen grip meer op de klas. Na driekwart les trok ik het open naar de hele pratende groep en zei dat dit soort gedrag niet past in een professionele context. "Denk je dat je baas er later mee gaat lachen als je heel de tijd praat tijdens zijn vergadering?" Ik hoorde wat gemompel, gevolgd door gelach van een halve klas. "Wat is er?" vroeg ik. "Niks". Maar ik drong aan. "Da's geen probleem, ik word later zelf de baas!" zei de derde kerel met een grijns. "Dan ga je toch aan je zelfmanagement moeten werken, als je de baas wil worden", floepte uit mijn mond. Ik gaf de opdracht voor thuis mee en rondde de les af. Ze vertrokken.
De tranen stonden in m'n ogen. Wat was er gebeurd? Ik had het warm, ik voelde mijn wangen blozen. Mijn hart ging hevig te keer, mijn ademhaling was oppervlakkig en kort. Liefst van al was ik gewoon naar huis gegaan, maar de volgende les begon een kwartier later. Snel een koffie halen, even naar toilet, diep ademhalen en opnieuw er tegenaan. Gelukkig was de volgende groep meegaander. Ik denk niet dat ze merkten dat ik 'van mijn melk was'. Aan het einde van de dag nam ik de trein naar huis, waarop ik normaal mijn mails afwerk, maar deze keer zette ik een podcast op. Ik kon het niet opbrengen om nog te werken, ik was emotioneel moe en wou zo snel mogelijk naar huis, naar de luisterende oren en warme knuffels van mijn gezin.
De dagen die erop volgden reflecteerde ik over de situatie. Waar was de verbinding? Waar liep de communicatie mis? Wat had ik anders kunnen doen en welke impact had dat mogelijks gehad? En vooral: wat is mijn volgende stap? Welk advies zou ik anderen geven? Ik ging bij mezelf te rade.
Verschillende thema's en ideeën gingen door mijn hoofd: "Door jezelf kwetsbaar op te stellen ontstaat verbinding". "Eigenaarschap is eerlijk naar je eigen gedrag kijken en er verantwoordelijkheid voor nemen". "Communicatie komt altijd van twee kanten", dus ik had ook een aandeel in het verbreken van de verbinding. Mijn plan kreeg vorm: om de verbinding te herstellen, zal ik mezelf kwetsbaar opstellen. Ik zal mij als eerste verontschuldigen voor mijn deel en met empathie luisteren naar hen, zonder verwachting. Hoe hebben zij die situatie ervaren? Ik geloof in het goede van ieder mens, dus ik vertrouw erop dat zij deze vraag tot verbinding goed zullen ontvangen. Ik doe dat eerst met de drie jongens apart voor de les en ik start de les vervolgens met een groepsgesprek. Ja, dat ga ik doen. Dat gaat werken!
"Dat hoop je toch..." zegt dat stemmetje in mijn hoofd.
Vandaag was het zover. Ik heb niet goed geslapen. Verschillende scenario's speelden door mijn hoofd: van in verbinding met de klas lachen na het gesprek over een leeggelopen klas tot fysiek geïntimideerd worden in de gang. Stel dat ze niet komen opdagen? Wat ga ik dan moeten doen? Of stel dat ze wel komen opdagen en mij in mijn gezicht uitlachen? Ik had de drie gasten een mail gestuurd twee dagen voor les, waarin ik hen een half uur vroeger uitnodigde om erover te praten, "om de plooien glad te strijken". Geen antwoord. Naarmate 13u dichterbij kwam werd ik angstiger. Wat als het niet werkt? Het is mijn eigen advies, waar ik zo van overtuigd ben...
De eerste stapt binnen, kort gevolgd door de andere twee. Ik slaak al een eerste kleine zucht van opluchting, ze zijn er toch al. Nu is het go-time. Time to practise what I preach. Ik start met mijn verontschuldigingen aan te bieden en vertel dat ik erover gereflecteerd heb. Ik was aan de les begonnen met mijn verdedigingsmechanismes aan, door het gesprek dat ik met één van hen via mail had. Ik was zonder al te veel waarschuwing overgegaan van "stop met praten" naar "wat zit je hier te doen eigenlijk?". Dat hadden ze niet verdiend. Onmiddellijk bedanken ze mij en ze verontschuldigen zich, ze beseffen dat ze aandachtiger en respectvoller moeten zijn. Ik vraag hen naar hun ambities, de reden waarom ze deze richting gekozen hebben en al snel zie ik fonkelingen in hun ogen wanneer ze erover praten. We maken samen een analyse over ieders gedrag en hoe dat kan bijdragen aan hun dromen. We spreken af hoe we nu verder gaan. Als we geen social distance moesten houden, leek het mij een high five moment.
Vervolgens doe ik hetzelfde met de hele groep: ik vraag hen hoe zij de vorige les hebben ervaren en vertel over mijn gesprek met Ahmed, Besim en Jonathan. Hoe krachtig de drie mannen in ons privé gesprek hadden gestaan en hoe aangenaam dat was. Een klasgenoot vertelt dat ze veel online lessen hebben en dat mijn vak één van de weinige vakken is waar ze elkaar fysiek zien, dat het deugd doet om dan met elkaar in gesprek te kunnen gaan. Natuurlijk...! Ik krijg meer inzicht in hun context. We zoeken samen naar manieren om elkaar tegemoet te komen, als groep.
De rest van de les was geweldig. De drie heren werkten fantastisch mee, de groep was aandachtig, er werden goede vragen gesteld, ze gaven krachtige feedback aan een klasgenoot die ik onverwacht iets liet presenteren en ze gingen echt aan de slag met hun soft skills, het onderwerp van de les. De dynamiek van de klas veranderde en ik voelde me op een roze wolk lopen die me veel energie gaf.
Toen de les gedaan was bedankten ze mij en namen we oprecht vriendelijk afscheid: "tot volgende week!". Verbinding en communicatie, nu ging het zoals het moet.